برنامه ریزی استراتژیک چیست؟

اگر تا به حال مدیریت یک سازمان را بر عهده داشته‌اید و یا با مدیران ارشد یک سازمان گپ وگفتی داشته‌اید حتما اصطلاح برنامه استراتژیک سازمان را از آنها شنیده‌اید و یا با آن سر و کار داشته‌اید. در واقع برنامه استراتژیک سازمان، یک راه کار برنامه ریزی در سطح کلان سازمان‌هاست که مشخص می‌کند یک سازمان منابع خود را در چه جهتی مصرف کند تا بالاترین بازدهی ممکن را داشته باشد.

بیایید با چند مثال شروع کنیم:

برای مثال ممکن است سازمان شما در موقعیتی قرار گرفته باشد که بازار فروش خوبی دارد و از نظر مشکلات داخلی نیز در وضعیت مطلوبی باشد. در این حالت استراتژی به گونه‌ای خواهدبود که تمرکز بر تولید هرچه بیشتر به منظور سودآوری بیشتر باشد. نیروی انسانی و مواد اولیه‌ی بیشتری را به کارگیری کند تا از فرصت موجود نهایت استفاده را ببرد.

اما در حالت دیگر ممکن است سهم بازار محصول شما بنا به هر دلیلی محدود شده باشد و از طرفی درگیر مسائل و مشکلات داخلی در تولید باشید، در این حالت مدیران ترجیح می‌دهند که منابع خود را بیشتر صرف برطرف سازی مشکلات داخلی نمایند تا موعدی که بازار از دست‌رفته دوباره به حالت نرمال برگردد.

همه‌ی اینها به نوعی استراتژی اتخاذشده توسط مدیران هست که در همه‌ی سازمان‌ها یا به صورت علمی و یا به صورت تجربی اجرا می‌شود. با توجه به کاربرد موثر این نوع برنامه‌‎ریزی‌ها، روش‌هایی نیز جهت برنامه‌ریزی استراتژیک در سازمان‌ها ایجاد شده است که به توضیح آنها نیز خواهیم پرداخت:

برنامه ریزی استراتژیک

برنامه‌ریزی استراتژیک یک فرایند است که توسط سازمان‌ها برای تعیین اهداف، تدوین استراتژی‌ها و تعیین راهبردهای عملیاتی برای دستیابی به اهداف انجام می‌شود. این فرایند شامل تحلیل محیط داخلی و خارجی سازمان، شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها، تعیین اهداف بلندمدت و کوتاه‌مدت، انتخاب استراتژی‌های مناسب و تعیین راهبردهای عملیاتی برای دستیابی به اهداف است.

برنامه‌ریزی استراتژیک به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به رشد پایدار و رقابت‌پذیری بالا در محیط کسب‌و‌کار دست پیداکنند.

انواع مدل‌های برنامه‌ریزی استراتژیک

برنامه‌ریزی استراتژیک روش‌های متعددی دارد که بسته به نیاز و شرایط سازمان مورد استفاده قرار می‌گیرند. برخی از انواع روش‌های برنامه‌ریزی استراتژیک در این عبارتند از:

تحلیل SWOT

تحلیل SWOT، یکی از شناخته شده‌ترین روش‌ها جهت تحلیل موقعیت استراتژیک سازمان و برنامه‌ریزی استراتژیک است و شامل تحلیل نقاط قوت (Strengths)، ضعف‌ها (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) است. با ارزیابی داخلی و خارجی سازمان، این روش به تعیین استراتژی‌های مناسب برای بهره‌برداری از فرصت‌ها و مقابله با تهدیدها کمک می‌کند.

ماتریس BCG

ماتریس BCG برای تحلیل محصولات یا خطوط تولید سازمان استفاده می‌شود. با توجه به نرخ رشد بازار و درصد سهم بازار، محصولات را در چهار دسته، ستارگان،سوالگران،گاوهای نقلیه و مشکل‌داران قرار می‌دهد. این روش به سازمان کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری درباره سرمایه‌گذاری و توسعه محصولات را انجام دهد.

تحلیل PESTEL

تحلیل PESTEL بر اساس تحلیل عوامل سیاسی (Political)، اقتصادی (Economic)، اجتماعی (Social)، فناوری (Technological)، محیطی (Environmental) و قانونی (Legal) صورت می‌گیرد. با بررسی این عوامل، سازمان می‌تواند استراتژی‌های خود را با توجه به شرایط خارجی تعیین کند. در واقع در روش PESTEL عوامل داخلی در تعیین استراتژی سازمان دخالت چندانی ندارند.

تحلیل رقابتی پنج نیروی پورتر

این روش که از نام ارائه دهنده آن یعنی مایکل یوگن پورتر (Michael Eugene Porter) گرفته شده بر اساس تحلیل قدرت تأمین‌کنندگان، قدرت خریداران، تهدید جدید ورود، تهدید جایگزین و رقابت درون صنعت صورت می‌گیرد. با ارزیابی این عوامل، سازمان می‌تواند استراتژی‌های مناسب برای رقابت در بازار تعیین کند.

مدل سه‌گانه استراتژیک

این روش شامل تعیین مزیت رقابتی (Competitive Advantage)، ترکیب استراتژی‌ها (Strategic Options) و انتخاب استراتژی (Strategy Selection) است. با تعیین مزیت رقابتی و انتخاب استراتژی‌های مناسب، سازمان می‌تواند به بهبود عملکرد خود بپردازد.

این تنها چند نمونه از روش‌های برنامه‌ریزی استراتژیک هستند و هر سازمان ممکن است از روش‌های دیگری استفاده کند که به شرایط خاص آنها منطبق باشد.

برنامه ریزی استراتژیک ppt

اگر بنا دارید که مراحل ایجاد یک برنامه استراتژیک سازمان را در قالب یک پاورپوینت یا (برنامه ریزی استراتژیک pdf) ارائه دهید، می‌توانید موارد زیر را به صورت خلاصه  در آن ارائه کنید:

تحلیل وضعیت فعلی: بررسی و تحلیل جامعه، بازار، رقبا، تکنولوژی و عوامل سیاسی و اقتصادی برای درک وضعیت کنونی سازمان.

تعیین هدف‌ها: تعیین اهداف کلی و مشخص برای سازمان بر اساس تحلیل وضعیت و نیازهای آن.

تحلیل SWOT: شناسایی نقاط قوت، ضعف‌ها، فرصت‌ها و تهدیدهای سازمان به منظور بهره‌برداری از فرصت‌ها، مقابله با تهدیدها و تقویت نقاط قوت و مدیریت نقاط ضعف.

تعیین استراتژی‌ها: انتخاب استراتژی‌های مناسب برای رسیدن به اهداف تعیین شده و تطبیق آنها با شرایط و وضعیت سازمان.

اجرا و عملیات: تبدیل برنامه‌ریزی استراتژیک به عملکردها و عملیات و شروع اجرای آن‌ها به منظور تجربه رشد پایدار و رقابتی بالا در محیط کسب‌وکار.

ارزیابی و کنترل: ارزیابی پیشرفت و عملکرد سازمان در راستای اهداف استراتژیک و انجام تغییرات و تنظیمات لازم در صورت نیاز.

بهبود مستمر: ارتقاء و بهبود مداوم فرآیندها و استراتژی‌ها بر اساس بازخوردها و تجربیات به دست آمده از اجرا و ارزیابی.

توصیه می‌شود در پرزنتیشن از نمودارها، تصاویر و اطلاعات کوتاه و قابل فهم استفاده کنید تا مخاطبان به راحتی بتوانند اطلاعات را درک کنند.

مراحل برنامه‌ریزی استراتژیک

مراحل برنامه‌ریزی استراتژیک ممکن است وابسته به روشی که انتخاب کرده‌اید کاملا متفاوت باشد. توجه داشته باشید که برنامه‌ریزی شما باید طبق اصول برنامه ریزی استراتژیک ایجاد شود. برای نمونه ما برای برنامه‌ریزی به روش SWOT مراحل زیر را خواهیم داشت:

تحلیل محیطی: در این مرحله، باید محیط داخلی و خارجی سازمان را بررسی کنید. این شامل تحلیل عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و تحلیل عوامل خارجی (فرصت‌ها و تهدیدها) است.

شناسایی نقاط قوت و ضعف: در این مرحله، باید نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان را شناسایی کنید. نقاط قوت مزایای منحصربفردی هستند که سازمان را از رقبا متمایز می‌کنند، در حالی که نقاط ضعف محدودیت‌ها و نقاط ضعف سازمان را نشان می‌دهند.

شناسایی فرصت‌ها و تهدیدها: در این مرحله، باید فرصت‌ها و تهدیدهای خارجی را شناسایی کنید. فرصت‌ها عوامل مثبتی هستند که می‌توانند به سازمان کمک کنند، در حالی که تهدیدها عوامل منفی هستند که می‌توانند به سازمان آسیب برسانند.

تعیین اهداف بلندمدت و کوتاه مدت: در این مرحله، باید اهداف بلندمدت و کوتاهمدتی را برای سازمان تعیین کنید. اهداف بلندمدت معمولاً به دستاوردهای بزرگتر و بلندمدت هدفمند هستند، در حالی که اهداف کوتاهمدت برای رسیدن به اهداف بلندمدت تعیین می‌شوند.

انتخاب استراتژی‌های مناسب: در این مرحله، باید استراتژی‌های مناسبی را برای رسیدن به اهداف تعیین کنید. استراتژی‌ها می‌توانند شامل توسعه محصولات، توسعه بازار، همکاری با رقبا و غیره باشند.

تعیین تاکتیک‌های عملیاتی: در این مرحله، باید روش‌ها و تاکتیک‌های مورد نیاز برای اجرای استراتژی‌ها را تعیین کنید. این شامل تعیین منابع مالی، انسانی و فنی، برنامه‌ریزی زمانی و غیره است.

در نهایت، باید برنامه‌ریزی استراتژیک را به عملیات تبدیل کرده و فرآیند اجرا را آغاز کنید. این مراحل به سازمان کمک می‌کنند تا رشد پایدار و رقابت‌پذیری بالا در محیط کسب و کار را تجربه کنند.

تفاوت مدیریت استراتژیک و برنامه ریزی استراتژیک

مدیریت استراتژیک و برنامه‌ریزی استراتژیک دو مفهوم متفاوت هستند. در مدیریت استراتژیک، تحلیل مسائل سازمانی مهمی انجام می‌شود و توسط مدیران ارشد به نمایندگی از صاحبان سازمان انجام می‌شود. مدیریت استراتژیک شامل تعیین ماموریت سازمان، تدوین استراتژی‌ها، اجرا کردن استراتژی‌ها و ارزیابی نتایج استراتژیک است.

در واقع مدیریت استراتژِک شامل اجرای برنامه ریزی ها و ارزیابی اثربخشی اقدامتم انجام شده نیز می‌شود در حالی که در برنامه ریزی استراتژیک اینچنین نیست.

در برابر این مقوله، برنامه‌ریزی استراتژیک یک روند مرحله‌ای تفکر درباره اقدامات آینده است که باید انجام شود. این یک برنامه متوالی از مراحل است که در دستیابی به اهداف سازمانی مفید است. درواقع برنامه‌ریزی استراتژیک بخشی از کسب و کار و قسمتی از مدیریت استراتژیک است.

در ارتباط با مدیریت استرتژیک می توانید از نرم افزار اتوماسیون یا نرم افزار bpms تماس بگیرید.